Kάθε ευρώ για την πρόληψη καταστροφών αντιστοιχεί σε επτά ευρώ αποκατάστασης

Με αφορμή το Ευρωπαίκό Forum Πολιτικής Προστασίας και τη συμμετοχή του ΕΚΠΑ στο σημαντικό αυτό γεγονός, ο καθηγητής Ευθύμης Λέκκας παραχώρησε συνέντευξη στο EURACTIV. Οι ερωτήσεις που τέθηκαν αφορούν στη συμβολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. στο ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και στη διαχείριση της πληροφορίας κατά τη διάρκεια μίας κρίσης. αλλά και στην ετοιμότητα, πρόληψη, διαχείριση και αποκατάσταση στην ελληνική πραγματικότητα. Μεταξύ άλλων ο καθηγητής τόνισε πως "κάθε ευρώ για την πρόληψη καταστροφών αντιστοιχεί σε επτά ευρώ αποκατάστασης", υπογραμμίζοντας τη βαρύνουσα σημασία της πρόληψης. Η συνέντευξη αναδημοσιεύεται:

Η πρώτη συζήτηση που γίνεται μετά από μια καταστροφή είναι «πού είναι το κράτος/η ΕΕ/η διεθνής κοινότητα». Πώς κρίνετε την ετοιμότητα των ευρωπαϊκών κρατών και τη συνεργασία τους σε επίπεδο ΕΕ;

Τα Ευρωπαϊκά Κράτη μέχρι τώρα έχουν κατορθώσει να αποκτήσουν ένα σύστημα κοινής αντιμετώπισης καταστροφών και κρίσεων. Ο Ευρωπαϊκός μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας ενεργοποιείται σε περιπτώσεις μεγάλων καταστροφών και αυτή η ενεργοποίηση έχει πολύ σημαντικά αποτελέσματα. Υπάρχει η βούληση, όπως συζητήσαμε και με τον επίτροπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον κ. Στυλιανίδη, να ενισχυθεί αυτή η συνεργασία με νέες δράσεις και νέα προγράμματα προκειμένου να βελτιστοποιηθούν τα αποτελέσματα και να μειωθούν οι επιπτώσεις σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο.

Πολύ πρόσφατα ζήσαμε την ισοπέδωση σχεδόν ενός χωριού στη Λέσβο. Πώς ανταποκρίθηκε εκεί ο κρατικός μηχανισμός;

Ένας μεγάλος σεισμός εκδηλώθηκε τον περασμένο Ιούνιο στη Λέσβο, ο οποίος είχε σημαντικές επιπτώσεις σε ένα τμήμα του νησιού. Στη Βρύσα το χωριό που υπέστη τις μεγαλύτερες καταστροφές ο κρατικός μηχανισμός ανταποκρίθηκε άμεσα. Οι τοπικές δυνάμεις ενήργησαν άμεσα στην περιοχή και πρόσφεραν τις πρώτες βοήθειες και η κεντρική πολιτεία ανταποκρίθηκε επίσης άμεσα και μετέβη στην περιοχή σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, στο διάστημα μιάμισης ώρας. Η Κεντρική Διοίκηση ανέλαβε την ευθύνη διαχείρισης της κατάστασης με αποτέλεσμα να μειωθούν στο ελάχιστο δυνατό οι επιπτώσεις. Θεωρούμε ότι η παρέμβαση που έγινε στη Λέσβο ήταν από τις πιο επιτυχημένες παρεμβάσεις που έγιναν ποτέ σε περίπτωση σεισμού.

Γίνεται μεγάλη συζήτηση για την αστική ανθεκτικότητα. Πώς εντάσσεται στο πλαίσιο αυτό η πολιτική προστασία; Πόσο μπορεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση να αντιμετωπίσει τέτοια φαινόμενα;

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελεί το κύτταρο για την Πολιτική Προστασία. Είναι πολύ κοντά στον Πολίτη, ξέρει πολύ καλά τις τοπικές συνθήκες και μπορεί άμεσα να επέμβει στη περίπτωση μιας εκδήλωσης μιας καταστροφής. Ωστόσο όταν η καταστροφή είναι μεγάλης κλίμακας δεν μπορεί να ανταπεξέλθει μόνη της κι έτσι είναι απαραίτητη η συνδρομή της Κεντρικής Διοίκησης. Σε κάθε περίπτωση όμως η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι ο ένας από τους βασικούς πυλώνες της διαχείρισης των μεγάλων καταστροφών.

Από την παρουσίασή σας παρατηρούμε ότι οι σεισμοί προκαλούν τα περισσότερα θύματα και καταστροφές, παρότι δεν εμφανίζονται με τη μεγαλύτερη συχνότητα ανάμεσα στις καταστροφές. Με δεδομένη τη σεισμική δραστηριότητα στη χώρα μας, σας ανησυχούν τα φαινόμενα που εκδηλώνονται στην περιοχή μας;

Πραγματικά οι σεισμοί και οι πλημμύρες είναι τα φαινόμενα  που προκαλούν τα περισσότερα θύματα σε εθνικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι σεισμικές καταστροφές δεν έχουν μεγάλη συχνότητα έχουν όμως πολύ μεγάλες επιπτώσεις λόγω της φύσεως του φαινομένου. Στη χώρα μας  υπάρχει σεισμική δραστηριότητα αλλά οι επιπτώσεις από αυτήν είναι οι μικρότερες δυνατές μεταξύ όλων των άλλων χωρών παγκοσμίως.

Πόσο πιθανό είναι να ζήσουμε μια αναβίωση του ηφαιστείου της Σαντορίνης; υπάρχει γενικότερα σχεδιασμός και ετοιμότητα για τη διαχείριση μιας μεγάλης καταστροφής;

Το να έχουμε μία μεγάλη έκρηξη στο ηφαίστειο της Σαντορίνης είναι μία μικρή πιθανότητα. Παρόλα αυτά επειδή τα ηφαίστεια προειδοποιούν για μία ενδεχόμενη δραστηριότητα είμαστε σε θέση ως πολιτεία να παρακολουθούμε το φαινόμενο και να λάβουμε όλα τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου να μειώσουμε τις επιπτώσεις. Ένα παράδειγμα, πολύ αντιπροσωπευτικό για τον Ελληνικό χώρο είναι η δραστηριότητα του ηφαιστείου της Σαντορίνης το 2011, όπου μία εξειδικευμένη επιτροπή που λειτουργούσε στα πλαίσια του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας, παρακολουθούσε την εξέλιξη του φαινομένου και έδινε τις απαραίτητες πληροφορίες στην Πολιτεία ούτως ώστε να  πάρει τα κατάλληλα μέτρα. Θεωρώ ότι μετά από αυτό το συμβάν είμαστε πολύ ώριμοι για να αντιμετωπίσουμε μία πιθανή δραστηριότητα του ηφαιστείου της Σαντορίνης.

Οι καταστροφές κάνουν πρωτοσέλιδα αλλά συνήθως το δυσκολότερο έργο είναι αυτό της αποκατάστασης. Τελικά, επιστρέφει ποτέ η κανονικότητα σε αυτές τις περιοχές, όπως η Λάκουιλα, η Αϊτή, αλλά και η Μάνδρα;

Η κανονικότητα στις περιοχές που επλήγησαν από μεγάλες καταστροφές επιστρέφει σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα και είναι άμεσα εξαρτώμενη από την έκταση των καταστροφών και από τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν της πληγείσας περιοχής. Σε κράτη προηγμένα  και οικονομικά ανεπτυγμένα, η αποκατάσταση γίνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα όπως για παράδειγμα στην Ιαπωνία, στη Νέα Ζηλανδία και στην Ιταλία. Αντίθετα όμως σε χώρες όπως η Αϊτή, το Νεπάλ και η Ινδία η αποκατάσταση μπορεί να διαρκέσει αρκετές δεκαετίες. Στη Μάνδρα βρισκόμαστε στη φάση της αποκατάστασης, η οποία αναμένεται να διαρκέσει μερικούς μήνες ακόμα. Είναι μία περίπτωση  αποκατάστασης αρκετά ικανοποιητική.

Μιλήσατε και στην παρουσίαση σας για την πρόληψη. Είδαμε την καταστροφή στην Μάνδρα. Πώς θα μπορούσε το κράτος να επέμβει σε μια περιοχή που είχε ήδη διαμορφώσει τον αστικό της ιστό μέσα ουσιαστικά στην κοίτη του ρέματος;

Δυστυχώς η Ελλάδα δεν έχει κατακτήσει ακόμα ένα υψηλό επίπεδο πρόληψης. Και κυρίως πρόληψης που να αφορά τον αστικό σχεδιασμό και έργα τα οποία θα μπορέσουν να μειώσουν το επίπεδο των καταστροφών. Θεωρώ ότι στην πρόληψη πρέπει να δοθεί το κύριο βάρος δεδομένου ότι κάθε ευρώ το οποίο διατίθεται για την πρόληψη αντιστοιχεί σε επτά ευρώ αποκατάστασης.

Μεγάλη συζήτηση γίνεται επίσης για το ρόλο των κοινωνικών δικτύων (social media). Κάποιοι υποστηρίζουν ότι συμβάλλουν θετικά, άλλοι ότι προκαλούν παραπάνω σύγχυση και θόρυβο. Ποια είναι η δική σας εκτίμηση;

Πραγματικά τα social media είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για τη διαχείριση των καταστροφών. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα που συμβάλλουν θετικά, όπως για παράδειγμα στη Νέα Ζηλανδία  στην Ιταλία και στην Ιαπωνία. Όμως η κατάχρηση αυτών των μέσων μπορεί να οδηγήσει σε αντίθετα αποτελέσματα. Είναι πολύ σημαντικός ο έλεγχος της αξιοπιστίας μιας πληροφορίας διότι είναι πολύ πιθανή η σύγχυση. Θα πρέπει οπωσδήποτε  οι πολίτες να ελέγχουν της προέλευση των πληροφοριών και να απορρίπτουν πληροφορίες οι οποίες δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα.

Πηγή: EURACTIV